ปฏิจจสมุปบาท – นิโรธ (กระบวนการดับทุกข์)

พิพิธภัณฑ์แห่งพุทธปัญญา

โลกียภูมิและโลกุตรภูมิ

โลกุตรภูมิ: ธรรมปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น

ปฏิจจสมุปบาท – นิโรธ (กระบวนการดับทุกข์)

๓

ปฏิจจสมุปบาท – นิโรธ (กระบวนการดับทุกข์)

กระบวนการเกิดและดับทุกข์โดยใช้หลักธรรม “ปฏิจจสมุปบาท”

สรุปทุกข์เพราะความถือมั่น

ตามหลักของปฏิจจสมุปบาท – สมุทัย แสดงกระบวนการเกิดของความทุกข์ มาจากหลายสาเหตุ เริ่มตั้งแต่อวิชชา (ความไม่รู้ว่า กิเลสทำให้เกิดทุกข์ เพราะทำให้เวียนว่ายตาย-เกิด

ดับทุกข์

1. เพราะเมื่ออวิชชาเป็นปัจจัย	1.1 ดับทุกข์ที่ต้นทางของสาเหตุ ของความทุกข์ คือ อวิชชา โดยความรู้เกี่ยวกับละกิเลสทุกชนิด
2. ทำให้เกิดการปรุงแต่ง (สังขาร) ทางจิต – ความคิดดี 🡪เป็นสุข และ – ความคิดไม่ดี 🡪เป็นทุกข์	2.1 สร้างมโนภาพในจิตทั้งคิดดีและคิดไม่ดี ดับทุกข์ โดยการคิดทำแต่เรื่องดี เพื่อจิตมีความสุข ซึ่งจะส่งผลให้รูปร่างกายเป็นสุขด้วย
3. ทำให้เกิดการรับรู้ผ่านอายตนะต่างๆ (วิญญาณ)
4. อันเป็นเหตุให้ขันธ์ 5 (รูปนาม) ทำงาน รูปร่างกายและการปรุงแต่งจิต โดยมี “จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว” ทุกภพทุกชาติ	4.1 จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว ฝึกจิตให้คิดแต่เรื่องดีๆ เพื่อนำทางให้รูปร่างกาย ทำดีตามจิต 🡪นำความสุขมาให้ / ดับทุกข์
5.ส่งผลทำให้อายตนะทั้งภายในและภายนอก (สฬายตนะ) ทำงานตามจิตสั่ง
6.รู้เท่าทันสัมผัส เกิดสัมผัส 6 (ผัสสะ)
7.ส่งผลให้เกิดความสุข ความทุกข์ เฉยๆ (เวทนา)
8.ส่งผลทำให้อยากมี (กามตัณหา) อยากเป็น (ภวตัณหา) อยากไม่มี (วิภวตัณหา) ซึ่งก็คือ กิเลสตัณหา	8.1 ดับทุกข์ที่ใจ โดยการดับที่เหตุ คือกิเลสตัณหา 8.2 เลสตัณหาชนิดต่างๆ
9.เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดความยึดมั่นถือมั่น (อุปาทาน)	ความยึดมั่นถือมั่น (อุปาทาน) อยากเป็นเจ้าของ หาทางยึดมาเป็นของตัวเอง ได้ 🡪 สุข ไม่ได้ 🡪 ทุกข์
10.ส่งผลทำให้ ภพ
11.ส่งผลทำให้มีการเกิดใหม่ (ชาติ)
12.ผลที่ตามมาคือ ความแก่และความตาย (ชราและมรณะ) ผิดหวัง 🡪 ทุกข์ สูญเสียของรัก 🡪 ทุกข์ ทุกข์

จะเห็นได้ว่า ความทุกข์ เกิดจากหลายปัจจัยของวงจรปฏิจจสมุปบาท 🡪ทำให้เกิดการเวียนว่ายตายเกิด 🡪ทุกข์ ไม่จบสิ้น ตราบใดที่ยังมีการเกิด หรือมีขันธ์ 5

ความทุกข์ สามารถดับลงได้โดยการตัดวงจร ณ จุดใดจุดหนึ่งของวรจร (ห่วงโซ่) ปฏิจจสมุปบาท เช่น ดับตัณหา ซึ่งส่งผลทำให้วงจรอยุดทำงาน ทำให้ไม่มีการเกิด (ชาติ) ซึ่งก็คือ หยุดการเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสาร อันเป็นการดับความทุกข์อย่างถาวร

ปฏิจจสมุปบาท – นิโรธ (กระบวนการดับทุกข์) หยุดวงจรเวียนว่ายตายเกิดในวัฎสงสาร

1.วิชชา (ความรู้) อวิชชา ดับ เกิดวิชชา (ความรู้)	เรื่อง (ความรู้เรื่องความจริงตามธรรมชาติ) 1) กฎธรรมชาติ (ความจริง) 2) ไตรลักษณ์ (อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา) 3) สิ่งใดมีเกิด ย่อมมีความดับเป็นธรรมดา
	เกิดปัญญา รู้แจ้งแทงตลอด
2.สังขาร ดับ (ทั้งมีวิญญาณ และไม่มีวิญญาณ)
3.วิญญาณ ดับ
4.นามรูป ดับ
5.สฬายตนะ ดับ
6.ผัสสะ ดับ
7.เวทนา ดับ
8.ตัณหา ดับ
9.อุปาทาน ดับ
10.ภพ ดับ
11.ขาติ ดับ
12. ชรา มรณะ ดับ
ดับทุกข์ หมดสิ้นอาสวะ (กิเลส)
ไม่ต้องเวียนว่ายตาย

พระนิพพาน

ทุกข์เพราะความถือมั่น

เปรียบเทียบจิตใจเหมือนเมล็ดข้าว

เมล็ดข้าว

จิตใจ

การงอกของเมล็ดข้าว

1.ห่อหุ้มด้วยเปลือก

2.สามารถนำข้าวเปลือกไปปลูก
และงอกใหม่ และขยายพันธุ์ได้

การเกิดความทุกข์ใจ

1.ห่อหุ้มด้วยกิเลส

2.กิเลสทำให้เกิด ตัณหาและอุปาทาน
ซึ่งเป็นต้นเหตุของการเวียนว่ายตายเกิด
ในวัฎสงสาร

การดับการงอกของเมล็ดข้าว
1.นำข้าวเปลือกไปสีเหลือเพียงข้าวสาร

2.ข้าวสารนำไปปลูกไม่สามารถ
งอกเป็นต้นข้าว และขยายพันธุ์ไม่ได้

3.หยุดการงอกใหม่

การดับทุกข์ใจ
1.ขจัดกิเลสที่ห่อหุ้มจิตใจออกให้หมด
เพื่อให้จิตใจสะอาดบริสุทธิ์

2.ไม่เหลือกิเลสตัณหาและอุปาทาน
ซึ่งทำให้วงจรการเวียนว่ายตายเกิด
ในวัฎสงสารขาดลง

3.ไม่มีการเกิดอีกต่อไป

4.เป็นการดับทุกข์ถาวร

ภาพวาดพุทธประวัติย่อ

พระพุทธเจ้า 29 พระองค์

โซนที่ 1 พระพุทธเจ้า

โซนที่ 2 พระธรรม

โซนที่ 3 พระสงฆ์

โซนที่ 4 สรุปหลักธรรม-ห้องพระไตรปิฎก

โซนที่ 5 โลกียภูมิ

โซนที่ 6 บัว 4 เหล่าและภาพ 3 มิติ

โซนที่ 7 สมเด็จพระสังฆราชฯ

โซนที่ 8 พระอสีติมหาสาวก

โซนที่ 9 วิหารพระโพธิ์สัตว์

โซนที่ 10 ธรรมปฏิบัติและโลกุตตรภูมิ

โซนที่ 11 ลานธรรมปฏิบัติ

โซนที่ 12 พระบูรพาจารย์ 30 องค์

โซนพิเศษ โลกียภูมิและโลกุตตรภูมิ

พระพุทธเจ้า

พระธรรม

อริยสัจ 4 ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ

สรุปหลักธรรมที่สำคัญในพระพุทธศาสนา/ภาคผนวก

พระสงฆ์

โลกียภูมิและโลกุตรภูมิ

โลกียภูมิและสังสารวัฏ 31 ภูมิ

โลกุตรภูมิ : ธรรมปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น

ธรรมะนำชีวิต**

ปฏิจจสมุปบาท – นิโรธ (กระบวนการดับทุกข์)

หน้าหลัก

พิพิธภัณฑ์แห่งพุทธปัญญา

ปฏิจจสมุปบาท – นิโรธ (กระบวนการดับทุกข์)

ปฏิจจสมุปบาท – นิโรธ (กระบวนการดับทุกข์)

พิพิธภัณฑ์จรรโลงพุทธศาสนา