อมฤตพจนา : คติสอนใจ

อมฤตพจนา

1.  ฝึกตน (๓๖)

สนาถา วิหรถ มา อนาถา

จงอยู่อย่างมีหลักยึดเหนี่ยวใจ อย่าเป็นคนไร้ที่พึ่ง

๓๖ [๐๒.๐๑] (๒๔/๑๗)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. ในการดำเนินชีวิต จะต้องเป็นคนที่มีหลักในการใช้ชีวิต เพราะในยามที่ต้องการพึ่งพาหาความช่วยเหลือ เหลียวไปทางหนึ่งทางใดก็ยังพอมีคนช่วยให้อุ่นใจคลายทุกข์
2. อย่าเป็นคนที่ไม่มีหลักในการทำงาน (หลักลอย) เพราะจะทำให้ขาดความน่าเชื่อถือ
3. การดำเนินชีวิตอย่างมีหลักยึดเหนี่ยว จะทำให้มีความเชื่อมั่นในการทำงาน การแก้ไขปัญหาต่างๆ อย่างมีระบบ
4. คนไร้ที่พึ่ง จะทำให้ชีวิตมีแต่ความหดหู่ เวลาเกิดปัญหาก็จะมีความรู้สึกว่าโลกนี้ไม่น่าอยู่ โดดเดี่ยว มุมมองในชีวิตก็มีแต่เรื่องเศร้าหมอง จะต้องแก้ไขโดยให้เรียนรู้การเป็นผู้รับก่อนยามที่ต้องการ และที่ดีกว่าคือการเป็นผู้ให้ เพราะผู้ให้จะเป็นที่รัก

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๓๗)

อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ

ตนแลเป็นที่พึ่งของตน

๓๗ [๐๒.๐๒] (๒๕/๒๒)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. เกิดเป็นคนอย่าคิดแต่พึ่งผู้อื่นตลอดเวลา
2. ชีวิตจะเข็มแข็งต้องเรียนรู้ที่จะช่วยตัวเอง
3. การช่วยตัวเองจะทำให้มีความมั่นใจในตัวเอง
4. พ่อแม่เลี้ยงดูเราได้ก็เพียงระยะหนึ่งของชีวิต
5. ชีวิตจะแข็งแกร่งถ้าหัดช่วยงานพ่อแม่ จะทำให้มีความมั่นใจในการทำสิ่งต่างๆ ด้วยตนเอง
6. ท้ายสุดของชีวิต  ที่พึ่งที่จะอยู่ด้วยกับเราตลอดชีวิตและตลอดเวลาทุกลมหายใจก็คือตัวเราเอง ไม่มีใครหายใจแทนเราได้

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๓๘)

อตฺตนา หิ สุทนฺเตน นาถํ ลภติ ทุลฺลภํ

มีตนที่ฝึกดีแล้วนั่นแหละ คือได้ที่พึ่งที่หาได้ยาก

๓๘ [๐๒.๐๓] (๒๕/๒๒)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. การฝึกตนเองให้เรียนรู้รอบด้าน จะทำให้สามารถเผชิญกับปัญหาต่างๆ ได้โดยไม่หวั่นเกรงใดๆ
2. การฝึกตนเองให้ชำนาญในด้านต่างๆ เสมือนมีที่พึ่งติดตามตัวเราไปทุกที่ (ทุกลมหายใจ) เป็นเหมือนเงาติดตามตัวไปทุกที่/ทุกเวลา
3. การที่จะฝึกตนให้มีความสามารถจะต้องฝึกตนตั้งแต่งานระดับต่ำก่อนเพื่อที่จะเข้าใจงาน จะสำเร็จได้จะต้องเริ่มต้นตั้งแต่ระดับล่างแล้วจึงจะปรับระดับความยากของงานในระดับสูงขึ้นไปตามลำดับ
4. การฝึกงานทุกระดับตั้งแต่ระดับล่างจนถึงระดับสูง จะทำให้เห็นความสัมพันธ์ของงานทุกระดับ การแก้ไขปัญหาจะแม่นยำขึ้น
5. ผู้ที่ทำงานเริ่มต้นจากระดับสูงเลยโดยไม่ได้เรียนรู้งานระดับล่าง (เพราะครอบครัวเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่) มักจะไปไม่รอดเวลาพบวิกฤตเพราะมองปัญหาไม่ออก
6. ดังนั้นควรจะฝึกตนให้เรียนรู้งานทุกระดับ

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๔๒)

นตฺถิ อตฺตสมํ เปมํ

รักอื่นเสมอด้วยรักตน ไม่มี

๔๒ [๐๒.๐๗] (๑๕/๒๙)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. ทุกคนมีความรักในตนเองมากที่สุด
2. เพราะรักตนมากจนเกินไป จะนำไปสู่การเห็นแก่ตัว
3. ความรักในตนเอง ควรอยู่ในกรอบที่ไม่เป็นความเห็นแก่ตัว ควรอยู่ในกรอบของการละอายต่อการทำชั่ว / ทำบาป
4. รักตนให้ถูก ควรจะรักษากาย วาจา ใจ ให้อยู่ในศีลและธรรม

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๔๙)

อตฺตนา ว กตํ ปาปํ อตฺตนา สงฺกิลิสฺสติ

ตนทำชั่ว ตัวก็เศร้าหมองเอง

อตฺตนา อกตํ ปาปํ อตฺตนา ว วิสุชฺฌติ

ตนไม่ทำชั่ว ตัวก็บริสุทธิ์เอง

๔๙ [๐๒.๑๔] (๒๕/๒๒)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. คนเราจะรู้แก่ใจตัวเอง ว่ากำลังทำดีหรือชั่ว
2. หากทำความชั่วอยู่ จิตใจก็เศร้าหมอง เพราะหลอกตัวเองไม่ได้
3. หากทำดี จิตใจก็เบิกบาน เรารู้ตัวเอง
4. ตนทำชั่วตัวก็เศร้าหมองเอง จะส่งผลให้การทำงานไม่ดี
5. ตนไม่ทำชั่ว ตัวก็บริสุทธิ์เอง ส่งผลทำให้จิตใจเบิกบานเกิดความคิดสร้างสรรค์ ผลงานออกมาก็จะดีตามไปด้วย

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๕๐)

สุทฺธิ อสุทฺธิ ปจฺจตฺตํ

ความบริสุทธิ์ ไม่บริสุทธิ์ เป็นของเฉพาะตัว

นาญฺโ อญฺ วิโสธเย

คนอื่นทำคนอื่น ให้บริสุทธิ์ไม่ได้

๕๐ [๐๒.๑๕] (๒๕/๒๒)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. ความดี ความเลว เป็นของเฉพาะตัว ไม่สามารถทำแทนกัน
2. ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว เป็นเรื่องเฉพาะตัว
3. กรรมใดใครก่อ ผู้ก่อก็ต้องเป็นผู้รับกรรมเอง เป็นกฎแห่งกรรม
4. การทำบุญหรือบาป เป็นเรื่องเฉพาะตัวทำแทนกันไม่ได้
5. คนเราจะบริสุทธิ์หรือไม่ขึ้นอยู่กับการกระทำของตัวเอง บาปบุญที่ได้จากการกระทำที่ได้รับบุญขั้นสูง
6. หลักไตรสิกขา : ศีล สมาธิ ปัญญา หรือ ละชั่ว ทำดี ทำใจให้บริสุทธิ์
7. การทำใจให้บริสุทธิ์ คือการปฏิบัติธรรมขั้นสูงสุดคือปัญญา เป็นขั้นของวิปัสสนาภาวนา อันจะนำไปสู่ขั้นหลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิด หรือขั้นพระนิพพาน

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๕๑)

นตฺถิ โลเก รโห นาม

ชื่อว่าที่ลับไม่มีในโลก

๕๑ [๐๒.๑๖] (๒๐/๔๗๙)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. สิ่งใดที่ถูกค้นพบ ก็ไม่มีคำว่าเป็นที่ลับอีกต่อไป
2. สิ่งที่เรียกว่าลับ เป็นที่ลับเฉพาะผู้ที่ยังไม่รู้
3. สิ่งที่มีในโลกจะถูกค้นพบในวันหนึ่ง แม้แต่สิ่งที่ไม่สามารถเห็นได้ด้วยตา มนุษย์ก็หาวิธีค้นหาจนพบ ความลับก็จะเปิดเผย
4. ดังนั้น ความลับจึงไม่มีในโลก

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๕๓)

สุกรานิ อสาธูนิ อตฺตโน อหิตานิ จ

ยํ เว หิตญฺจ สาธุญฺจ ตํ เว ปรมทุกฺกรํ

กรรมไม่ดีและไม่เป็นประโยชน์แก่ตน ทำได้ง่าย

ส่วนกรรมใดดีและเป็นประโยชน์ กรรมนั้นแลทำได้ยากอย่างยิ่ง

๕๓ [๐๒.๑๘] (๒๕/๒๒)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. เป็นธรรมชาติของการสร้างกรรม กรรมที่ไม่ดีและไม่เป็นประโยชน์ ทำได้ง่าย ส่วนใหญ่จะเป็นกรรมที่เป็นความเห็นแก่ตัว สร้างกิเลส
2. ส่วนกรรมดีและเป็นประโยชน์ มักจะทำได้ยากยิ่ง ส่วนใหญ่จะเป็นการเสียสละ ปล่อยวาง ดับกิเลส
3. กรรมไม่ดี โดยเฉพาะกิเลส (โลภะ โทสะ โมหะ) ทำได้ง่าย
4. กรรมดี โดยเฉพาะ ทาน ศีล ภาวนา เป็นเรื่องที่ทำยาก
5. เราควรที่จะฝึกตนให้ทำกรรมดีให้มากในแต่ละวัน

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๕๗)

น ตํ ชิตํ สาธุ ชิตํ ยํ ชิตํ อวชิยฺยติ

ชัยชนะใดกลับแพ้ได้ ชัยชนะนั้นไม่ดี

ตํ โข ชิตํ สาธุ ชิตํ ยํ ชิตํ นาวชิยฺยติ 

ชัยชนะใดไม่กลับแพ้ ชัยชนะนั้นแลเป็นชัยชนะที่ดี

๕๗ [๐๒.๒๒] (๒๗/๗๐)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. ชัยชนะที่แท้จริง จะต้องสามารถรักษาชัยชนะดังกล่าวให้ยั่งยืน
2. สิ่งต่างๆ ในโลกนี้ ล้วนเข้ากฏพระไตรลักษณ์ (อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา)
3. ความเป็นจริง ไม่มีสิ่งใดจีรังยั่งยืน แม้แต่จะเป็นชัยชนะในรูปแบบใด
4. เมื่อได้รับชัยชนะแล้ว ต้องรู้จักคำว่า “พอ” ไม่ว่าจะเป็นชัยชนะอะไรก็ตาม ไม่มีแชมป์ตลอดกาล
5. จงตระหนักข้อเท็จจริงว่า ถอยออกในขณะที่ยังเป็นแชมป์อยู่ จะมีศักดิ์ศรีและการกล่าวขวัญมากกว่า ถอยออกเมื่อถูกโค่นออกจากตำแหน่ง

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๕๘)

อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย

ชนะตนนี่แล ดีกว่า

๕๘ [๐๒.๒๓] (๒๕/๑๘)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. ชัยชนะที่ยิ่งใหญ่ ก็คือชัยชนะตัวเอง ทั้งนี้เพราะเป็นชัยชนะที่ดับความทุกข์ที่เกิดขึ้นกับตัวเรา เป็นชัยชนะที่ทำให้สุข เพราะสามารถเอาชนะกิเลสอันมี โลภ โกรธ หลง เป็นชัยชนะที่สามารถนำติดตัวไปข้ามภพข้ามชาติ
2. การเอาชนะตัวเอง โดยเฉพาะการเอาชนะการทำบาป การเอาชนะความเห็นแก่ตัว การเอาชนะการเบียดเบียน การเอาชนะความเกียจคร้าน การเอาชนะดังกล่าวจะทำให้ชีวิตพบแต่ความสุขความเจริญ

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๖๐)

อตฺตนา โจทยตฺตานํ

จงเตือนตนด้วยตนเอง

๖๐ [๐๒.๒๕] (๒๕/๓๕)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. ตัวเราจะรู้ดีกว่าใคร ว่ากำลังคิดทำอะไรอยู่ การจะทำความดีหรือความชั่วตัวเราย่อมรู้ดี การที่จะลงมือทำความชั่วหรือไม่ขึ้นอยู่กับตัวเรา ตัวเราเองเท่านั้นที่จะยับยั้งการกระทำความชั่ว
2. หมั่นฝึกให้เป็นนิสัยในการคิดให้รอบคอบก่อนทำอะไร ระงับชั่งใจก่อนจะลงมือทำอะไร จะได้ไม่ต้องเสียใจในภายหลัง
3. ก่อนลงมือกระทำการใดๆ ใจ (จิต) เป็นนาย กายเป็นบ่าว
4. หลังการลงมือกระทำการไปแล้ว กายเป็นนาย ใจเป็นบ่าว เพราะอาจจะนำมาสู่ความเสียใจในภายหลังจากลงมือทำไปแล้ว

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๖๓)

อตฺตานญฺเจ ตถา กยิรา ยถญฺมนุสาสติ

ถ้าพร่ำสอนผู้อื่นฉันใด ก็ควรทำตนฉันนั้น

๖๓ [๐๒.๒๘] (๒๕/๒๒)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. ถ้าพร่ำสอนผู้อื่นในเรื่องอะไรก็ตาม ก็ควรสอนตัวเองในลักษณะเดียวกัน
2. การสอนผู้อื่นๆ ต้องเปิดใจให้กว้าง
3. การให้โดยการสอนวิธีทำมาหากิน จะทำให้มีบริวารที่มีคุณภาพและพร้อมที่จะออกสนามรบพร้อมกับผู้นำ
4. บทบาทของแต่ละคนเป็นไปตามบทที่ถูกเขียนเอาไว้ ชีวิตเหมือนโรงละครโรงใหญ่
5. จงมีความอดทนเวลาสอนผู้อื่น ต้องตระหนักว่าวันหนึ่งข้างหน้าเขาอาจจะเป็นอาจารย์ของเรา

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๖๔)

สุทสฺสํ วชฺชมญฺเสํ

โทษคนอื่น เห็นง่าย

อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ

แต่โทษตน เห็นยาก

๖๔ [๐๒.๒๙] (๒๕/๒๘)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. โดยทั่วไปเวลาเกิดเหตุไม่ดี คนทั่วไปมักจะปฏิเสธความผิดของตนเอง มักจะโทษว่าเป็นความผิดของคนอื่น
2. เมื่อทำผิด เราควรที่กล้าหาญยอมรับผิดดีกว่าให้คนอื่นค้นพบว่าความผิดเป็นของใคร การยอมรับหลังจากผู้อื่นจับผิดได้ ไม่ได้ทำให้พ้นความผิดและเป็นการทำลายความน่าเชื่อถือ
3. ผู้ที่ทำผิดยอมรับผิดด้วยตนเอง มีความสง่างามดีกว่าคนอื่นค้นพบความจริงว่าใครเป็นผู้ทำผิด

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๖๗)

อตฺตานํ นาติวตฺเตยฺย

ไม่ควรลืมตน

๖๗ [๐๒.๓๒] (๒๗/๒๓๖๙)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. คนเราเมื่อได้ดีไม่ควรจะลืมตน เพราะจะเป็นการทำลายบารมี
2. ความอ่อนน้อมเวลาเป็นใหญ่ เป็นการเสริมการยอมรับ มักจะได้รับการต้อนรับจากผู้ร่วมงาน
3. ยิ่งใหญ่โต ยิ่งอ่อนน้อม จึงทำให้เป็นที่รัก
4. คนเราไม่ควรจะลืมตัวตนของตนเอง เช่น เคยเป็นคนจนมาก่อนต่อมาร่ำรวยขึ้นมาไม่ควรลืมอดีตที่เคยจนและลำบาก เพื่อเป็นการเตือนตัวเองว่าคนเราไม่มีอะไรแน่นอน (อนิจจัง) ทุกอย่างสามารถเปลี่ยนแปลงได้หากเราประมาท ดังตัวอย่างคือ

ระดับบุคคลและระดับชาติมีความประมาทว่าคนที่เคยรวยเมื่อเกิดภาวะเศรษฐกิจผันผวนบุคคลดังกล่าวร่ำรวยเพราะกู้เงินทำธุรกิจแล้วร่ำรวย ก็คิดว่าการที่จะเร่งความรวย ตามทฤษฎีหากเศรษฐกิจขาขึ้นการทำธุรกิจในขณะที่อัตราดอกเบี้ยต่ำจึงทำการกู้เต็มที่ เพราะเชื่อมั่นในความสามารถของตน พอเกิดความผันผวนทำให้ธุรกิจต่างๆ มีปัญหา เพราะกำลังซื้อหดตัวแต่กำลังการผลิตล้นตลาด ทำให้เกิดการต่อสู้กันโดยการลดราคาสินค้าเพื่อตัดราคาจนกระทั่งผู้ที่ต้นทางแพงจะพ่ายแพ้ก่อนและเกิดปัญหาขาดกระแสเงินสด จะมีผู้แพ้ผู้ชนะ ผู้แพ้ก็ต้องออกจากอุตสาหกรรม ขณะที่ผู้ชนะก็คิดว่าตัวเองเก่ง จึงยังคงทำธุรกิจแบบเดิม วงจรธุรกิจมีขึ้นมีลงซึ่งจะทำให้ประมาทลืมไปว่าธุรกิจใหญ่เพียงใดก็ล้มได้หากเกิดปัญหา ธุรกิจที่ตั้งมานานเพียงใดก็มีสิทธิล้มได้

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๖๘)

นาญฺ นิสฺสาย ชีเวยฺย

ไม่พึงอาศัยผู้อื่นยังชีพ

๖๘ [๐๒.๓๓] (๒๕/๑๓๔)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. เกิดเป็นคนจะต้องมีความรับผิดชอบในการหาเลี้ยงตัวเองให้ได้
2. อย่าทำตัวเป็นตัวถ่วง ชีวิตจะต้องไม่หวังที่จะให้ผู้อื่นเลี้ยงดูในยามแก่เฒ่า
3. ตนนั่นแลเป็นที่พึ่งแห่งตน ในการยังชีพแต่ละวันไม่คาดหวังจะมีผู้ใดมาเลี้ยงดู
4. การอาศัยตัวเองในยามแก่เฒ่า จะต้องรู้จักออมยามที่อยู่ในวัยทำงานและมีรายได้ดี และจะต้องรู้จักบริหารเงินให้มีดอกเบี้ยและ/หรือเงินปันผลเพียงพอเมื่อเข้าสู่วัยชรา

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๖๙)

อตฺตตฺถปญฺา อสุจี มนุสฺสา

พวกคนสกปรก คิดเอาแต่ประโยชน์ของตัว

๖๙ [๐๒.๓๔] (๒๕/๒๙๖)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. คนสกปรกมักจะเป็นคนที่เห็นแก่ตัว เอาแต่ได้ มักจะเอาเปรียบผู้อื่น
2. คนที่เห็นแต่ประโยชน์ส่วนตน จะเป็นคนที่มีจิตใจคับแคบ คนประเภทนี้ให้อะไรกับผู้ใดจะต้องมีเจตนาไม่บริสุทธิ์แอบแฝง ให้ระวังคนประเภทนี้ เวลาเอ่ยปากด้วยคำอ่อนหวานจะปนด้วยยาพิษ
3. ให้อยู่ห่างคนประเภทเห็นแก่ตัว จะทำให้ชีวิตสดใสยิ่งขึ้น
4. การคบคนดีเพียงไม่กี่คน ย่อมดีกว่าการคบคนที่ไม่ดีเป็นร้อยคน

อมฤตพจนา

๒. ฝึกตน (๗๑)

อตฺตทตฺถํ ปรตฺเถน พหุนาปิ น หาปเย

การทำประโยชน์เพื่อผู้อื่น ถึงจะมาก

ก็ไม่ควรให้เป็นเหตุทำลายประโยชน์ที่เป็นจุดหมายของตน

อตฺตทตฺถมภิญฺาย สทตฺถปสุโต สิยา

กำหนดประโยชน์ที่หมายของตนให้แน่ชัดแล้ว

พึงขวนขวายแน่วในจุดหมายของตน

๗๑ [๐๒.๓๖] (๒๕/๒๒)

∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻∻

คติสอนใจ

1. ก่อนที่จะช่วยคนอื่น ดูแลคนในครอบครัวให้ดีก่อน
2. การช่วยเหลือคน จะต้องเริ่มจากคนในครอบครัวก่อน
3. การช่วยเหลือผู้อื่น อย่าทำให้คนในครอบครัวได้รับความทุกข์ การช่วยเหลือคนอื่นต้องไม่ทำอะไรเกินกำลัง
4. การช่วยเหลือไม่จำเป็นต้องใช้เงินเสมอไป การให้คำแนะนำอาจจะทำให้ชีวิตผู้ได้รับคำแนะนำดีขึ้น