ฉายา: ผู้ประธานธรรมอันประเสริฐ

ความสูง: ๕๘ ศอก

รัศมี: แผ่ซ่านออกไปเหลือประมาณ

บำเพ็ญบารมี: บำเพ็ญบารมีครบถ้วน

วรรณะ: กษัตริย์

พุทธบิดา: ชยเสน

พุทธมารดา: สิริมา

พระนคร: กาสิกะ

ใช้ชีวิตฆราวาส: ๙,๐๐๐ ปี

มเหสี:  กิสาโคตรมี

บุตร: อานันทะ

ยานพาหานะที่ใช้ออกบวช: ทรงช้างออกบวช

ระยะเวลาการทำความเพียร: ๗ วัน

ต้นไม้ตรัสรู้: ที่โคนต้นอามลกะ (ต้นมะขามป้อม)

อายุขัย: ๙๐,๐๐๐ ปีจึงปรินิพพาน ณ เสนาราม

๒๒. พระปุสสพุทธเจ้า

ปุสสพุทธวงศ์ที่ ๑๘

ว่าด้วยพระประวัติพระปุสสพุทธเจ้า

ในมัณฑกัปนั้นแล ได้มีพระศาสดาผู้ยอดเยี่ยม ผู้ไม่มีใครเปรียบเสมอเหมือน พระนามว่าปุสสะ เป็นนายกชั้นเลิศของโลก แม้พระองค์ก็ทรงกำจัดความมืดทั้งปวง ทรงสางความรกชัฏเป็นอันมากแล้ว ทรงยังน้ำอมฤตให้ตก ช่วยให้มนุษย์พร้อมด้วยเทวดาได้ดื่มจนสำราญ เมื่อพระองค์ทรงประกาศพระธรรมจักร ณ เดือนผุสสนักขัตมงคล ธรรมาภิสมัยครั้งที่ ๑ ได้แก่สัตว์แปดโกฏิครั้งที่ ๒ เก้าโกฏิ ครั้งที่ ๓ แปดโกฏิ พระปุสสบรมศาสดา ทรงมีการประชุมพระภิกษุขีณาสพผู้ปราศจากมลทิน ผู้มีจิตระงับ ผู้คงที่ ๓ ครั้ง ครั้งที่ ๑ พระภิกษุขีณาสพผู้หลุดพ้นเพราะไม่ถือมั่น ผู้ตัดธรรมเครื่องสืบต่อขาด มาประชุมกันหกโกฏิ ครั้งที่ ๒ ห้าโกฏิครั้งที่ ๓ สี่โกฏิ 

สมัยนั้น เราเป็นกษัตริย์ทรงพระนามว่าวิชิต ละทิ้งราชสมบัติเป็นอันมากแล้วออกผนวช ในสำนักของพระองค์ แม้พระปุสสพุทธเจ้าผู้เป็นนายกชั้นเลิศของโลกพระองค์นั้น ก็ทรงพยากรณ์เราว่า ในกัปที่ ๙๒ แต่กัปนี้ ผู้นี้จักได้เป็นพระพุทธเจ้าในโลก ... ข้ามแม่น้ำใหญ่ ฉะนั้น

เราได้ฟังพระพุทธพยากรณ์ แม้นั้นแล้ว ก็ยังจิตให้เลื่อมใสอย่างยิ่ง ได้อธิษฐานวัตรในการบำเพ็ญบารมี ๑๐ ประการยิ่งขึ้น เราเล่าเรียนพระสูตรและพระวินัยอันเป็นนวังคสัตถุศาสน์จบทุกอย่างแล้ว ยังพระศาสนาของพระชินเจ้าให้งาม เราเป็นผู้ไม่ประมาทในคำสั่งสอนนั้น เจริญพรหมวิหารภาวนา ถึงความสำเร็จในอภิญญาแล้ว ได้ไปยังพรหมโลกพระนครชื่อว่ากาสิกะ พระบรมกษัตริย์พระนามว่าชยเสนะ เป็นพระชนกของพระปุสสศาสดา พระนางสิริมา เป็นพระชนนี พระองค์ทรงครอบครองอาคารสถานอยู่เก้าพันปี ทรงมีปราสาทอันประเสริฐ ๓ ปราสาท ชื่อว่าคุฬะ หังสะ และสุวรรณดารา มีพระสนมนารีกำนัลในสองหมื่นสามพันนาง ล้วนประดับประดาสวยงาม พระมเหสีพระนามว่ากีสาโคตมี พระราชโอรสพระนามว่าอานันทะ พระองค์ทรงเห็นนิมิต ๔ ประการ จึงเสด็จออกผนวชด้วยคชสารราชยานทรงบำเพ็ญเพียรอยู่ ๗ วัน

พระปุสสมหาวีรเจ้าผู้เป็นนายกชั้นเลิศของโลก อุดมกว่านรชน อันพรหมทูลอาราธนาแล้ว ทรงประกาศพระธรรมจักร ณ มฤคทายวัน ทรงมีพระสุรักขิตเถระและพระธรรมเสนเถระ เป็นพระอัครสาวก พระเถระชื่อสภิยะ เป็นพระพุทธอุปัฏฐาก พระจาลาเถรีและพระอุปจาลาเถรี เป็นพระอัครสาวิกา ไม้โพธิพฤกษ์เรียกกันว่าไม้มะขามป้อม อนัญชยอุบาสกและวิสาขอุบาสกเป็นอัครอุปัฏฐาก ปทุมาอุบาสิกาและสิรินาคาอุบาสิกา เป็นอัครอุปัฏฐายิกา พระมุนีพระองค์นั้นมีพระองค์สูง ๕๘ ศอก ทรงงามสง่าดังพระอาทิตย์ เหมือนพระจันทร์เต็มดวง ฉะนั้น 

ในกาลนั้น มนุษย์ทั้งหลายมีอายุเก้าหมื่นปี พระองค์ทรงดำรงพระชนมายุอยู่เพียงนั้น ทรงช่วยหมู่ชนให้ข้ามพ้นวัฏฏสงสารได้มากมาย พระศาสดาผู้มีพระยศไม่มีเทียมพระองค์นั้น ตรัสสอนสัตว์เป็นอันมาก ทรงช่วยให้ประชาชนมากมายข้ามไปแล้ว พระองค์เสด็จนิพพานพร้อมด้วยพระสาวก พระปุสสชินศาสดาผู้ประเสริฐเสด็จนิพพาน ณ เสนาราม พระธาตุของพระองค์แผ่ไพศาลไปในประเทศนั้นฉะนี้แล.

จบปุสสพุทธวงศ์ที่ ๑๘

ที่มา: พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓ (ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๒ พุทธวงศ์-จริยาปิฎก)