หลังจากทรงเลิกทุกรกิริยา พระมหาสัตว์ประทับอยู่ใต้ต้นไทรใหญ่ สาวใช้ของนายหญิงธิดาของนายบ้านอุรุเวลาเสนานิคมมาเห็นพระ- องค์ แล้วรีบกลับไปรายงานนายหญิงว่า เทพารักษ์ท่านนั่งรอนาย หญิงอยู่ นายหญิงที่ว่านี้ ชื่อสุชาดา เอาข้าวมธุปายาสใส่ถาดทอง ปิดอย่างดีแล้วก็รีบนำไปยังต้นไทร พระมหาสัตว์เสวยข้าวมธุปายาส นั้นแล้ว ก็ลงไปล้างพระโอษฐ์ที่ลำธารอันมีนามว่า เนรัญชรา ทรงตั้ง จิตอธิษฐานว่า ถ้าจะบรรลุสัมมาสัมโพธิญาณดังปรารถนา ก็ให้ ปรากฏ นิมิตล่วงหน้าด้วยเถิด แล้วทรงลอยถาดทอง ทันใดนั้น ถาด ทองก็ไหลทวนกระแสน้ำไปสักระยะหนึ่งถาดนั้นจมลงไปยังนาคพิภพ 

          ทรงนั่งสมาธิเข้าฌาน ใช้ฌานนั้นเป็นบาทฐานแห่งวิปัสสนา แน่วดิ่ง ต่อไป พญามารนามว่า วสวัตตี ผู้ตามผจญพระมหาสัตว์มาตลอด คอยหาช่องโอกาสอยู่เสมอ มาวันนี้เห็นพระมหาสัตว์ทำท่าว่าจะก้าว ล่วงวิสัยของตน จึงเดือดร้อนใจมาก ยกทัพมหึมา มาผจญพระองค์

          พระพุทธรูปที่สร้างขึ้นมาเป็นอนุสรณ์เหตุการณ์ครั้งนี้ เป็นปางนั่ง สมาธิ พระหัตถ์ขวาวางที่พระเพลา ชี้พระดรรชนี (ความจริงทั้งห้า นิ้ว) ลงพื้นดิน พระพุทธรูปปางนี้เรียก ว่า ปางมารวิชัย (อ่าน “มา- ระ-วิ-ไช) หรือ “ปางผจญมาร” ชาวบ้านเรียกปางสะดุ้งมาร เพราะ ความเข้าใจผิด