เทพเจ้าไฉ่ซิงเอี๊ย หรือ จ่ายสินเอี้ย เป็นเทพเจ้าชื่อดังของจีนที่เลื่องลือในเรื่องของการให้พรความร่ำรวย มีโชคลาภ ความเจริญรุ่งเรือง ประสบผลสำเร็จตามที่หวังไว้แก่ผู้ที่เซ่นไหว้ ซึ่งเทพเจ้าแห่งโชคลาภคือองค์ท้าวเวสสุวรรณนั่นเอง แต่ชาวจีนจะบูชาเทพเจ้าไฉ่ซิงเอี๊ยหรือเทพเจ้าโชคลาภมากกว่า

ความเชื่อเรื่องไฉ่ซิ้งของจีนมีความหลากหลายแตกต่างกันไปตามยุคตามถิ่น มีมากมายหลายองค์หลายประเภท ที่มาจึงซับซ้อน ไม่ชัดเจน หนังสือประชุมอรรถาธิบาย อธิบายเรื่องไฉ่ซิ้งไว้สั้นๆ ว่า “ไฉ่ซิ้งที่ผู้คนเซ่นไหว้นั้นบ้างก็ว่าเป็นอิสลามที่เซ่นไหว้กันทางภาคเหนือ บ้างก็ว่าเป็นคนจีนชื่อเจ้าหลัง บ้างก็ว่าเป็นคนสมัยราชวงศ์หยวนชื่อเหออู่ลู่ บ้างก็ว่าได้แก่ ลูกชาย 5 คนของกู้ซีเฝิงคนยุคราชวงศ์เฉิน แตกต่างกันไป ตามความเชื่อของตน เรียกรวมๆ ว่าไฉ่ซิ้ง ไม่แน่ชัดว่าคือใคร”

หนังสือหลากเรื่องวัฒนธรรมผีสางเทวดาของจีน อธิบายว่าไฉ่ซิ้งมีที่มาจากเทพแห่งทางเดิน ซึ่งเป็นหนึ่งในห้าเทพสำคัญของจีนโบราณ เดิมทีคนเซ่นไหว้เทพองค์นี้เพื่อให้อำนวยสวัสดิภาพในการเดินทาง จีนเป็นสังคมเกษตรคนอยู่ติดที่ พวกที่เดินทางมากคือพ่อค้าเร่และสัญจรชน ผู้ต้องเดินทางทำมาหากิน เช่น ศิลปินเร่ คนพวกนี้เมื่อเดินทางก็จะมีรายได้ จุดประสงค์ในการเซ่นไหว้เทพแห่งทางเดินจึงเพิ่มเรื่องขอให้มีรายได้ดีอีกด้วย นานวันเข้ากลายเป็นจุดประสงค์หลัก เทพแห่งทางเดินก็ค่อยๆ กลายเป็นเทพแห่ง 

ทรัพย์สิน เพราะคนส่วนมากเดินทางเพื่อทำมาหากิน เทพแห่งทางเดินจึงเสื่อมสูญไป

พวกที่ต้องเดินทางทำมาหากินนั้น พวกพ่อค้าเกี่ยวข้องกับเงินทองมากที่สุด การค้าที่ทำรายได้ดีคือการค้าข้ามถิ่น นำสินค้าถิ่นหนึ่งไปขายอีกถิ่นหนึ่งเส้นทางที่ทำรายได้ดีที่สุดคือเส้นทางสายไหม ซึ่งคู่ค้าส่วนมากเป็นรัฐอิสลาม จึงมีความเชื่อหนึ่งว่า ไฉ่ซิ้งเป็นมุสลิม แต่ก็ไม่ปรากฏชัดเจนว่าคือใคร ไฉ่ซิ้งต่างยุคต่างถิ่นก็ต่างองค์กัน

แรกทีเดียวไฉ่ซิ้งเป็นเทพของพวกที่มีอาชีพเกี่ยวกับเงินๆ ทองๆ คือ พ่อค้า โรงรับจำนำ สัญจรชนผู้ต้องเดินทางประกอบอาชีพ และนักเล่นการพนัน ต่อมาก็แพร่ไปสู่คนกลุ่มอื่น พวกขุนนางก็ต้องการความมั่งคั่งก้าวหน้าในราชการ ไฉ่ซิ้งจึงแยกออกเป็นฝ่ายบุ๋น (พลเรือน) กับบู๊ (นักรบ) พวกขุนนางนิยมไหว้ไฉ่ซิ้งบุ๋น พวกพ่อค้านิยมไหว้ไฉ่ซิ้งบู๊ เพราะต้องการให้คุ้มครองการเดินทางค้าขายและทรัพย์สินของตนด้วย

บทบาทสำคัญของไฉ่ซิ้งจึงมีทั้งช่วยให้กิจการรุ่งเรืองมีทรัพย์มาก และช่วยคุ้มครองรักษาทรัพย์สินให้พ้นจากผองภัยด้วย เป็นเหตุให้เทพแห่งทรัพย์สินฝ่ายบู๊มีความสำคัญเหนือฝ่ายบุ๋น นอกจากนี้ยังเกิดเทพแห่งทรัพย์สินประเภทต่างๆ ตามความต้องการเฉพาะด้านของผู้เซ่นไหว้อีก เช่น เทพแห่งลาภลอย ความเชื่อเรื่องเทพแห่งทรัพย์สินหรือไฉ่ซิ้งจึงสะท้อนภาพสังคมและความต้องการของผู้คนในสังคมได้ดีอีกด้วย

สาเหตุที่คนจีนสร้างความเชื่อเรื่องไฉ่ซิ้งขึ้นนั้น หลิวฮั่นเจี๋ยเขียนไว้ในหนังสือเล่าเรื่องไฉ่ซิ้ง ว่า ความร่ำรวยมีเงินทอง เป็นความต้องการสำคัญประการหนึ่งของมนุษย์ ผู้คนจึงทุ่มเททำมาหากิน ดังมีคำกล่าวในภาษาจีนว่า “ใต้ฟ้าอันสับสนล้วนมาเพื่อผลประโยชน์ ใต้ฟ้าอันชุลมุน ล้วนวุ่นไปเพื่อผลประโยชน์” และ “นกตายเพราะกิน คนตายเพราะสินทรัพย์” ความต้องการร่ำรวยมีเงินทองมาก เป็นแรงขับให้มนุษย์สร้างเทพแห่งทรัพย์สินขึ้น 

แหล่งที่มา : https://www.silpa-mag.com/culture/article_40683